Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra oturdukları konutları yıkılan veya hasarlı yahut ağır hasarlı olması sebebiyle meskenlerinde oturamayan vatandaşlarımızın bazıları memleketimizdeki diğer illerdeki ve ilçelerdeki akrabalarının yanına gitti. Bazı vatandaşlarımız ise devletimizin açıklamış olduğu kira yardımları ile gitmiş oldukları illerde veya ilçelerde mesken kiralama yolunu tercih etti.

Depremden önce mesken ve işyeri kira bedellerindeki artışlar çoğu insanı bir hayli zorlamaktaydı. Hatta bu sebeple 6098 sayılı Borçlar Kanununa getirilen geçici bir madde ile bir yıldan uzun süreli tüm konut sözleşmelerinde kira bedeline müteallik anlaşmalarda bir önceki kira bedeli miktarının yüzde 25’ini aşamayacağı düzenlenmişti. Fakat bu tedbire rağmen kiracı-ev sahibi arasındaki uyuşmazlıklarda ciddi bir artışa şahit olunmuştu. 

Maalesef depremden sonra -nadir olduğunu ümit ettiğimiz- fahiş fiyat artışlarına şahit olunduğu haberleri medyada yer aldı. Haberlere göre konut kira bedellerinin depremden sonra yer yer iki ya da üç katına kadar çıktığı anlaşılmaktaydı. Gittikleri şehirlerde yeni bir hayat kurma ve yaralarını sarmaya çalışan depremzede vatandaşlarımız için bu artışların kabul edilebilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla Adalet Bakanlığı hemen çalışmalara başladı. Bu kapsamda, Türk Ceza Kanununda (TCK) yapılacak olan değişiklik ile deprem ve salgın dönemlerinde ürün fiyatı ve mesken kirası bedellerinde fahiş artış yapanlar için hapis ve adlî para cezalarını içeren kanun teklifinin yakın zamanda TBMM’ye sunulması bekleniyor. Henüz elimizde tahkik edebileceğimiz kanun tasarısı olmasa da yukarıda zikredilen suçun cezasının 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası olacağı haberleri medyada yer aldı.

Kanun Değişikliği Ne Zaman Yürürlüğe Girer?

Kanunlar, kural olarak Resmi Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ama yürürlük maddesinde daha ileri bir tarih gösterilmişse o tarihte yürürlüğe girerler. Dolayısıyla TCK’da yapılması planlanan bu kanun değişikliğinin de TBMM’de kanunlaşıp Cumhurbaşkanı tarafından Resmî Gazete’de yayımlanmasını müteakip yürürlüğe gireceğini söylemek mümkündür. Bu kanun değişikliği, ancak yürürlüğe girdikten sonra ika edilen fiiller için geçerli olacaktır. Zira hem ceza hukukunda hem de genel olarak diğer hukuk dallarında kanunların makabline şamil olamayacağı ilkesi caridir. Ceza hukukunda ‘suçta ve cezada kanunilik ilkesi’ olarak isimlendirilen bu genel hukuk kuralına göre yürürlüğe giren ceza kanunları geçmişe tatbik edilemez. Binaenaleyh Kahramanmaraş merkezli depremlerden bu yana yapılan fahiş ürün fiyatı ve kira bedeli artırımları için bu kanun değişikliği kapsamında hapis veya adli para cezası müeyyidelerinin tatbiki mümkün olamayacaktır. Fakat kanun değişikliğinin yürürlüğe girmesiyle birlikte meydana getireceği caydırıcılığın bir daha bu tarz fırsatçılıklara imkan vermeyeceği de açıktır.

Fahiş Fiyatın Tesbiti Nasıl Olacak?

Adalet Bakanlığı bünyesinde yürütülen teknik çalışmalar hakkında bilgi az olduğu ve kanun tasarısı henüz TBMM’ye sunulmadığı için mezkur kanun değişikliğine müteallik detaylar muğlak. Sorulan en mühim suallerden birisi depremden veya salgından sonra ürün fiyatlarında yahut kira bedellerinde yapılan artışın fahiş olup olmadığının tesbitinin mahiyetidir. Vatandaşların herhangi bir haksız cezalandırmaya maruz kalmaması için suçun tanımının ciddiyetle ve tafsilatlı bir şekilde yapılması ehemmiyet arz etmektedir. Bu ve buna benzer sorular, kanun teklifinin TBMM’ye sunulması ile büyük ölçüde cevaplanacaktır. Tasarı, meclise sunulduğunda biz de bu köşede değerlendireceğiz.